Lấp đầy khoảng trống

Dù vậy, ngay cả khi Hòa Phát đã có vị thế trên thị trường ống thép, việc đầu tư sang ngành thép là một quyết định táo bạo. Ông Long kể lại, lúc đó người bạn thân cũng là doanh nhân tỏ ra lo lắng “có trách nhiệm”: “Ông Long làm cái gì cũng đúng nhưng bước vào làm thép thì sai. Không biết ông ấy ‘bị làm sao’ mà đâm đầu vào cái này?” Biết ngành thép vốn đầu tư lớn, đòi hỏi hội tụ cả kinh nghiệm và kỹ thuật Hòa Phát vẫn quyết tâm thực hiện vì “thị trường có nhu cầu lớn.”

Trong khi doanh nghiệp nội địa cùng ngành chỉ sử dụng máy móc thiết bị Đài Loan và Trung Quốc thì Hòa Phát chọn dây chuyền của hãng Danieli (Ý), một trong ba nhà cung ứng thiết bị ngành thép lớn trên thế giới. Ông Long, người lúc đó không còn là tay mơ với ngành công nghiệp đứng trước bài toán cân não khi quyết định mua dây chuyền cán thép hiện đại có giá trị lên tới tám triệu euro, vượt quá khả năng tài chính của Hòa Phát ở thời điểm 2001.

Gõ cửa các ngân hàng, tận dụng mọi mối quen biết, họ tìm được một ngân hàng đồng ý mở L/C cho Hòa Phát nhập khẩu dây chuyền. Nhìn lại quyết định ngày ấy, ông Long nói: “Mình đã đi nhiều, nghiên cứu nhiều. Muốn cạnh tranh tốt bắt buộc máy móc phải tốt. Ngành thép, dùng máy cũ, tạo ra sản phẩm chất lượng không cao, sức cạnh tranh không cao. Bây giờ nghĩ lại đó là một quyết định khó khăn.” Tỉ lệ đòn bẩy tài chính đầu tư cho dự án mới lên tới 90%, ban đầu tính thu hồi vốn rất dài “nhưng may mắn Hòa Phát nằm trong nền kinh tế đang phát triển, nhu cầu sắt thép tăng cao nên thu hồi vốn sớm hơn dự kiến.”

Hòa Phát gặp không ít thất bại. Khi mở rộng phạm vi hoạt động, mảng kinh doanh thiết bị cầm tay không còn hiệu quả nên công ty quyết định ngừng kinh doanh, “ngày cuối cùng gọi ô tô chở bán như bán sắt vụn”. Từng đầu tư dây chuyền sản xuất ống đồng 60 tỉ đồng nhưng mảng kinh doanh không hiệu quả Hòa Phát chấp nhận chuyển nhượng cho đối tác với giá tượng trưng một đồng. “Ở tầm công ty vào từng thời điểm, phải biết cái nào là sở trường, sở đoản. Tức là với một số ngành hàng phù hợp với quy mô kinh tế gia đình, quy mô kinh tế nhỏ thì mình không có lấn sân. Nếu làm không được thì mau chóng rút ra,” vị lãnh đạo, cựu học sinh chuyên toán nói.

Bước đột phá quan trọng nhất của Hòa Phát diễn ra vào năm 2007. Công ty chuyển đổi mô hình hoạt động theo hình thức tập đoàn, bán cổ phần lần đầu ra công chúng và niêm yết. Cùng năm đó, Hòa Phát quyết định triển khai khu liên hợp sản xuất gang thép Hòa Phát Hải Dương, công suất giai đoạn 1 đạt 350 ngàn tấn, bệ phóng đưa công ty phát triển. Với quy trình khép kín, việc triển khai giai đoạn 2 (2013) và giai đoạn 3 (2016) giúp Hòa Phát chuyển từ nước kiệu sang nước đại, vượt lên các đối thủ cạnh tranh. Nhìn lại sự phát triển vị tỉ phú xếp thứ 1.756 trong danh sách của Forbes nói: “Không ai có thể thoát ly khỏi quy luật. Quy luật đầu tư lớn, giá thành phải tốt hơn đầu tư nhỏ, lớn có hiệu quả mới đầu tư,” và “Hòa Phát chọn thị trường chính, đi chính giữa và bằng xe lu, kiên định mà tiến. Có lúc chưa thấy hiệu quả ngay nhưng mình phải kiên định.”

Lãnh đạo một tập đoàn có hoạt động trải rộng từ vùng Tây Bắc đến vùng duyên hải Nam Trung Bộ, ông Long giữ thói quen đánh golf đều đặn vào ngày thứ tư và thứ bảy hằng tuần. Trong cuộc nói chuyện với Forbes Việt Nam không một lần nào điện thoại của ông đổ chuông cắt ngang cuộc phỏng vấn. Ông lý giải: “Ở Hòa Phát phân cấp rất cao, ngày hôm nay ban lãnh đạo tập đoàn chỉ làm công việc về chủ trương, tổ chức nhân sự hoặc tài chính vĩ mô. Tổ chức nhân sự điều hành những việc cụ thể gần như thế hệ F2 đang đảm nhiệm.” Ông cho biết thêm, việc triển khai dự án Hòa Phát Dung Quất do thế hệ lãnh đạo 7X đảm nhận.

“Sự phân cấp rất cao” của tập đoàn có 11 thành viên thể hiện ngay ở hội đồng quản trị với bảy thành viên sáng lập ban đầu đang phụ trách các mảng kinh doanh khác nhau. Ngoài chủ tịch Long đóng vai trò đầu tàu, ông Trần Tuấn Dương, 55 tuổi, CEO phụ trách mảng kinh doanh thép xây dựng; ông Nguyễn Mạnh Tuấn, 56 tuổi, phụ trách mảng kinh doanh ống thép và tôn mạ, ông Doãn Gia Cường, 55 tuổi, phụ trách mảng kinh doanh nội thất và nông nghiệp; ông Hoàng Quang Việt, 57 tuổi, phụ trách kinh doanh bất động sản; ông Nguyễn Ngọc Quang, 58 tuổi, phụ trách nhánh kinh doanh thiết bị phụ tùng; ông Tạ Tuấn Quang, 57 tuổi, phụ trách nhánh kinh doanh điện lạnh. Tại Hòa Phát, nếu vị chủ tịch có tên khác là “Mr Trần Đình Nhanh” thể hiện khả năng ra quyết định và nắm bắt cơ hội, phụ trách chiến lược và ngoại giao thì ông Dương, CEO mạnh về điều hành được xem như sự bọc lót, bổ sung ăn ý. Nếu không bận đi công tác, sau 26 năm khởi nghiệp nhóm bạn học năm xưa, thành viên một đội bóng cùng ăn trưa, ngồi uống cà phê, sau đó mới trở về văn phòng.

Ông Long đang kỳ vọng dự án Hòa Phát Dung Quất sau khi hoàn thành sẽ đưa Hòa Phát vào nhóm 50 công ty thép lớn nhất thế giới. Vị tỉ phú công nghiệp đã nhìn thấy cơ hội lớn hơn trong khu vực ở các quốc gia kinh tế tương đồng Việt Nam như Indonesia, Philippines. Thách thức lớn nữa của Hòa Phát tác động tới môi trường của ngành thép. Ông Long cho rằng đây là vấn đề có thể giải quyết được bằng đầu tư công nghiệp xử lý hiện đại. Ông cho biết 30% vốn đầu tư ở dự án Hòa Phát Dung Quất là dành cho xử lý ô nhiễm môi trường. Tại các dự án cũ, Hòa Phát tiếp tục sửa chữa, hoàn thiện triệt để vấn đề xử lý ô nhiễm. Theo kế hoạch, Hòa Phát rót thêm 30 triệu đô la Mỹ cho các giải pháp môi trường khu liên hợp thép Hòa Phát Hải Dương trong năm nay. Ông nói: “Đầu tư thì tốn kém rất nhiều, vấn đề doanh nghiệp có mạnh dạn đầu tư hay không, chắc chắn Hòa Phát phải đầu tư.”

Theo Forbes Việt Nam